Mevsimi gelmişken doğanın en güzel hediyelerinden biri olan üzümden bahsetmemek olmaz. Eski dönemlerden beri en faydalı meyvelerden biri olarak görülen üzümü incelemek için ampelografi adında başlı başına bir bilim dalı bile mevcuttur. Ülkemizin doğal iklim şartları burada üzümün en erken yetişen, uzun süre bekletilmesi mümkün olan, en tatlı ve en çok ürün veren farklı çeşitlerinin yetiştirilmesine olanak sağlamaktadır.
Yaklaşık olarak bundan 7 bin yıl öncesinde Orta Asya, Suriye, Kafkasya, Mezopotamya, Mısır, Akdeniz, Karadeniz ve Hazar denizi çevrelerinde üzüm yetiştirme kültürü çok gelişmişti. Üzümün şifalı özellikleri eski insanlar tarafından yaygın olarak kullanılmaktaydı. Tıbbın babası sayılan Hipokrat sağlığa olan faydalarından dolayı üzüm suyunu anne sütü ve bal ile bir tutmuştur.
Eski Mısırlılar ve Romalılar tarafından üzümün güç kuvvet verme ve sinir sistemini sakinleştirme özelliği iyi bilinmekteydi. Üzümün kullanımı ve yetiştirilme kuralları zamanla Yunan kolonicileri ve Romalıların etkisiyle Çin imparatorluğu başta olmak üzere tüm dünyaya yayıldı. Orta çağlarda üzümcülük ve şarapçılık Almanya, İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz, Macaristan ve diğer ülkelerde yaygınlaştı. Anadolu zaten üzümün ana vatanıydı, kuru ve taze halde tüketilen üzümler yüzyıllar boyunca lokum, köfter, pekmez ve pestil yapımında kullanıldı. XIX yüzyılın ortalarından itibaren eskilerin yöntemleri onaylanarak üzümün şifalı özellikleri bilimsel verilere dayandırılmaya başlandı.
Üzümü diğer meyvelerden ayıran en önemli özelliklerden biri vücuttan kansere yol açan toksinleri uzaklaştırmasıdır. En fazla antioksidan içeren bu meyveden hazırlanan besinler vücudumuz için çok yararlıdır. Mevsiminde tazesini kışın da yine çok faydalı olan kurusunu tüketmeye özen gösterilmelidir. Reçeli, pekmezi, sirkesi de her biri ayrı şifa kaynağıdır. Meyvesi kadar yaprakları ve çekirdekleri de çok yararlıdır.
Üzümün Faydaları
Üzüm kimyasal içeriğinden dolayı anne sütü ile benzerlik gösterir. İçeriğinde bulunan folik asit, K ve P vitamini gibi değerli maddeler sayesinde kan oluşumu güçlenir, damarların duvarları kuvvetlenir ve kan basıncı dengelenir.
- Bilim adamlarına göre en faydalı üzüm mor üzümdür. İçeriğinde resveratrol adlı faydalı madde diğer üzüm çeşitlerine oranla daha fazladır. Bu madde kalp damarlarını korur, damarların kolesterolden temizlenmesine yardımcı olur ve esnekliğini artırır, kalp krizine karşı korur.
Üzüm solunum yolları iltihabına faydalıdır. Meyvelerinin idrar söktürücü, bağırsakları hafif çalıştırıcı ve terletici özelliği vardır. Kabızlık sorununu giderir.
Üzüm içeriğinde bulunan zeaksantin ve glutein maddeleri sayesinde göz sağlığını korur, yaşlılıkta göz hastalıklarına yakalanma riskini düşürür.
Üzüm kansızlık, mide asidi fazlalığı olan gastrit, basur, yüksek tansiyon, bronşiyal astım, metabolizma bozukluğu, işlevsel kalp hastalığı, böbrek karaciğer hastalıkları, sinir bozukluğu, uykusuzluk, kabızlık ve daha birçok rahatsızlığa iyi gelir.
Vücutta taş oluşumunun önlenmesinde ve asitlerin vücuttan ihraç edilmesinde üzümle üzüm suyunun etkisi fazladır. Böbrek taşı ve diğer böbrek hastalıklarına üzüm iyi gelir.
Yorgunluğu giderici özelliği olan üzümün suyunu tüketmek vücudu güçlü yılar, canlandırır, zinde hale getirir. Gün içinde içilen 2 bardak üzüm suyu vücudun günlük potasyum ihtiyacının tamamını karşılar.
Üzümün içeriğinde bazı asitler, pektin, B grubu vitaminleri, C vitamini, mineraller ve glikoz bulunur. Glikoz kolay sindirildiğinden dolayı bazı rahatsızlıklar sırasında hastalara üzüm diyeti belirlenir.
Yaşlanma karşıtı etkisi bulunan üzüm cilde de çok faydalıdır, cildi canlandırır, esnek ve güçlü hale getirir. Güneş yanıklarına karşı deriyi korur.
Üzüm saç sağlığına da olumlu etki eder. İçerisinde bulunan vitaminler ve mineraller sayesinde saç köklerini besler, deriyi nemlendirir, kepek oluşumunu ve dökülmeleri engeller.
Üzüm kalp damar, solunum sistemine faydalıdır, bağışıklığı güçlendirir, kanser oluşumunu engeller.
Mor üzüm beyin faaliyetlerine iyi gelir, hafızayı güçlendirir. Kuru üzüm halk arasında moral bozukluğu ve sinirlilik gibi durumlarda tüketilir.
Antibakteriyel ve antiviral özelliklere sahip olan üzüm vücudu mikropların ve virüslerin yol açtığı çeşitli enfeksiyon hastalıklarından korur.
Üzümün kabuklarında ve çekirdeklerinde faydalı maddelerin sayısı daha fazladır. Bundan dolayı kabukları ile tüketmek ve çekirdeklerini de atmadan çiğneyip yutmak önerilir.
Kuru Üzüm ve Faydaları
Kuru üzüm mutfağımızda geniş kullanım alanına sahiptir. En faydalı kuru meyvelerden biri olan kuru üzüm taze meyvelerin hemen hemen tüm faydalı özelliklerini barındırır, vitaminlerin yüzde 80'ne minerallerin tamamına sahiptir.
Sinir sistemine faydalı olan kuru üzüm eski dönemlerden beri sakinleştirici ve ruh halini iyileştirici özellikleri ile bilinir. Kalbe ve akciğerlere faydalıdır. Kansızlık ve genel güçsüzlük gibi durumlarda tüketilmesi önerilir. Yüksek ateş, sindirim yolu bozuklukları, kalp ve böbrek ağrılarına iyi gelir.
Kuru üzüm diyabet, on iki bağırsak yarası, yağlanma, ağız yarası, verem ve benzeri rahatsızlıklarda yan etkiye sahip olduğundan bu rahatsızlıklar durumunda tüketilmesi önerilmez.
Üzüm Çekirdeği ve Faydaları
Üzümün içeriğindeki faydalı maddelerin yüzde 80'nin çekirdeğinde bulunduğu bilim adamları tarafından kanıtlanmıştır. Tıpta ve cilt alanında kullanım alanına sahip olan çekirdeklerden çeşitli yağ ve ekstraktlar hazırlanır.
Üzüm çekirdeği en güçlü antioksidanlardan biri olan E vitamini açısından zengindir. Vücudu çeşitli maddelerin zararlarından koruma özelliği taşır. Zeytinyağı ile kıyaslandığında üzüm çekirdeği yağında 10 kat daha fazla E vitamini bulunur.
İçeriğinde bulunan Omega 6 yağ asitleri sayesinde üzüm çekirdeği damar tıkanıklığından korur. Resveratrol maddesi ise kalp ve damarların sağlığına olumlu etki gösterir.
Üzüm çekirdeği bağırsakları temizler, kurt kovucu etkisi vardır, kanser riskini azaltır.
Faydasını göstermesi için üzüm çekirdeğini çiğneyerek tüketmek şarttır. Kroniki mide bağırsak hastalıkları olanların üzüm çekirdeği tüketmemeleri gerekir. Diş minesine zarar vermemesi için dikkatli tüketilmelidir.
Üzüm Yaprağı ve Faydaları
Üzüm yaprakları antimikrobiyel özelliğe sahiptirler. Yaprakların ağızda çiğnenmesi mikropları azaltır, ağız kokusunu yok eder, tartara karşı savaşır ve iltihaplanmaları önler.
Mide bulantısından kurtulmaya yardımcı olur. Mide bulantısı sırasında üzüm yaprağı çiğnenebilir. Hamilelikte ortaya çıkan sabah bulantılarını ortadan kaldırmak için kullanılabilecek çözümlerden biridir.
Üzüm yaprağı ayrıca basur hastalığına faydalıdır. Bu hastalığı olan kişiler üzüm yaprağının demlemesinden hazırlanmış suyun içine oturarak faydasını görebilirler. Bu tür bir demleme ayrıca varis hastalığında fayda gösterir, damarları güçlendirir, ödemi azaltır. Gut hastalığında da haricen ve çay şeklinde dahilen kullanılır.
Cilt için faydaları bulunan üzüm yapraklarının cildi gençleştirici ve yağlı ciltteki gözenekleri küçültücü etkisi vardır. Bu özelliğinden yararlanmak için yapraklardan maske yapılabilir. Üzüm yaprağı blenderdan geçirilir, birer tatlı kaşığı bal ve limon suyu eklenir ve temizlenmiş cilde sürülür. 20 dakika beklettikten sonra ılık suyla yıkanır ve arkasından nemlendirici sürülür.
Üzüm Yaprağı Çayı
Üzüm yapraklarından bir de faydalı çay yapılabilir. Bu çay özellikle alkol bağımlılığına karşı etkili bir çözümdür. 1 ay süresince içilirse bağımlılığı ortadan kaldırır, alkolden zarar görmüş vücudu temizler.
Öksürük ve solunum yolu enfeksyonları sırasında üzüm yaprağı çayı ılık olarak içilir, iyileştirici ve balgam söktürücü etkiye sahiptir. Çay ayrıca kan şekeri seviyesinin düşürülmesine yardımcı olur. İshal sırasında üzüm yaprağı çayı içmek faydalıdır.
Antioksidan özelliği bulunan üzüm yaprağı çayı vücuttaki yaşlanmayı yavaşlatır, zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur.
Üzüm yaprağı çayını hazırlamak için 10 adet taze üzüm yaprağının üzerine bir su bardağı sıcak su dökülür, 5 dakika kaynatıldıktan sonra ateşten alınır, ılındığında içilir. İsteğe göre bal ve limonla tatlandırılabilir.
Koruk Suyu
Koruk suyu çok eski dönemlerden beri olgunlaşmamış üzümden yapılan ekşi bir içecektir. Yemeklerde ve salatalarda kullanıldığı gibi içecek olarak da tüketilir.
Geleneksel hazırlanma yönteminde ham üzümler toplanıp ayıklanır, büyük havanlarda iyice dövülüp suyu çıkarıldıktan sonra süzülür ve kavanozlara doldurulup serin yerde saklanır. Modern yöntemlerde koruklar temizlendikten sonra robottan geçirilir ve süzülür, durulduktan sonra cam şişelere doldurularak muhafaza edilir. İsteğe göre şeker ve su ilave ederek içecek halinde tüketilir ya da ekşinin yakıştığı yemeklerde kullanılır.
Koruk suyu bağırsak tembelliğine iyi gelir, iştah açıcıdır, cilt kızarıklıklarını giderir. İçinde bulunduğumuz sıcak havalarda toksinlerin dışarı atılmasına katkıda bulunan koruk suyunun ayrıca vücudu serinletici ve rahatlatıcı etkisi bulunur.
Images from Pixabay.com & Pexels.com