ဗဟုသုတ

"ဆႏၵျပကာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္မီးရႈိ ႔တဲ႔ ဘုန္းႀကီး"
©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©

ရိုမန္ကက္ကလစ္ဘာသာဝင္ ေတာင္ဗီယက္နမ္ သမၼတ Ngô Đình Diệm အစိုးရရဲ့ ဗုဒၶဘာသာ အေပၚဖိနွိပ္မူမ်ားကို ဆန္ ့က်င္ကန္ ့ကြက္တဲ ့အေနနဲ ့ဗီယက္နမ္ဆရာေတာ္ Thích Quảng Đức ဟာ ဆိုင္ဂုံၿမို ့လယ္ေခါင္မွာ ၁၉၆၃ခုနွစ္ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန ့မနက္ခင္းမွာ သူ ့ကိုယ္သူဓါတ္ဆီေလာင္း မီးရိႈ ့ဆႏၵၿပေနတဲ့ ဗီဒီယိုဖိုင္ပါ။ အေမရိကန္ ဓါတ္ပုံသတင္းေထာက္ Malcolm Browne က အမိအရ ရိုက္ယူခဲ ့တယ္ ။ ၁၉၆၃ခုနွစ္၇ဲ ့ တနွစ္တာ ကမ႓ာ့အေကာင္းဆုံးဓါတ္ပုံဆု႐ွိခဲ ့ၿပီးသတင္းေလာကမွာၾသဇာအၾကီးဆုံး ပူလစ္ဇာဆုပါ ခ်ီးၿမွင္ ့ခံခဲ ့ရပါတယ္။ အေမရိကန္ သမတ ဂြၽန္ကေနဒီက ဒါထက္ပိုျပီး အံ့အားသင့္စရာ ကမ႓ာသမိုင္းမွာ တခါမွ မရွိဘူးလို႕ ေျပာပါတယ္။

The New York Times သတင္းေထာက္ David Halberstam က George Polk ဆုကို ရရွိပါတယ္။ သူ႕ မ်က္ျမင္ကို " As he burned he never moved a muscle, never uttered a sound ေလာင္ကြၽမ္းေနခ်ိန္မွာ ႂကြက္သားေလးတခုေတာင္ မေရြ႕လ်ား၊ အသံေလးတခ်က္ေတာင္ မညည္းတြား " လို႕ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ေလ ့လာမိတဲ ့ဗဟုုသုတေလးကိုမိတ္ေဆြေတြအတြက္ေဝမွ်လိုက္တာပါ။

ဆရာေတာ္ခနၶာကိုယ္ကို စ်ာပနမွာ ထပ္မံ မီးသျဂိုလ္ခဲ့ပါတယ္၊ ထူးျခားမႈက သူ႕ႏွလုံးဟာ လုံးဝ မပ်က္စီးပဲ မီးမေလာင္ပဲ က်န္ခဲ့တာပါ။ ဗီယက္နမ္မ်ားက အလြန္ေလးစားျကည္ညိုတယ္။ သူ႕ကို ေဗာဓိသတၱလို႕ မွတ္ယူၾကတယ္။ ဩဂတ္လ ၂၁ မွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ရဲေတြဟာ Xá Lợi ဘုရားေက်ာင္းကို ဝင္ေရာက္စီးနင္းျပီး ျပာ နဲ့ ႏွလုံးကို လုယူဖို႕ပါ။ အထူးရဲေတြဟာ စက္ေသနတ္၊ ကာဘိုင္၊ ေသနတ္တို၊ လက္ပစ္ဗုံး၊ မ်က္ရည္ယိုဗုံးေတြ နဲ့ တိုက္ခိုက္ပါတယ္။ ဘုန္းၾကီးေတြနဲ့ သီလရွင္ေတြက ဒုတ္ ဓားေတြနဲ့ ခုခံပါတယ္။ ဘုန္းၾကီး၂ပါးက ျပာ နဲ့ ႏွလုံးကို ယူျပီး အေနာက္ဘက္ ျခံစည္း႐ိုးကို ေက်ာ္ျဖတ္ လြတ္ေျမာက္သြားတယ္။ ေနာက္ေတာ့ အေမရိကန္အကူအညီမစ္ရွင္မွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလံႈခဲ့တယ္။ ။

ည ၆ နာရီမွာ ဆိုင္ဂံုေရဒီယိုမွ'တဆင့္ ေတာင္ဗီယက္နမ္ သမၼတ Ngô Đình Diệm က " ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ က်ဆုံးရမယ္၊ လြတ္လပ္ေရး ခိုင္မာရမယ္၊ ဒီမိုကေရစီ ရရွိရမယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တႏိုင္ငံလုံးကို ျငိမ္ဝပ္ပိျပားေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄ အရ အေရးေပၚအေျခအေနအျဖစ္ ကြၽႏု္ပ္ သတ္မွတ္တယ္"လို႕ ေၾကညာျပီး စစ္တပ္ကို မသကၤာသူမွန္သမွ် ရွာေဖြဖမ္းဆီးဖို႕ အမိန္႕ေပးလိုက္ပါတယ္။ တညထဲမွာပဲ ကာနယ္ Lê Quang Tung က ARVN (Army of the Republic of Vietnam) စစ္တပ္ ကို အမိန္႕ေပးျပီး တႏိုင္ငံလုံးက ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြကို ဝင္ေရာက္စီးနင္းပါတယ္။ ဘုန္းၾကီး တစ္ေထာင့္ေလးရာေက်ာ္ အဖမ္းခံရျပီး တရာေက်ာ္ ပ်ံလြန္ပါတယ္။

၁၉၆၃ ႏိုဝင္ဘာမွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္ သမၼတ Ngô Đình Diệm လုပ္ၾကံခံရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ARVN (Army of the Republic of Vietnam) စစ္တပ္ဟာ ကြန္ျမဴနစ္ ေျမာက္ဗီယက္နမ္ရဲ့ People's Army of Vietnam (PAVN)တပ္ေတြကို ရွုံးႏွိမ့္ျပီး ARVN စစ္ဗိုလ္မ်ားဟာ ျပန္လည္သင္ၾကားေရး အက်ဥ္းစခန္းေတြကို အပို႕ခံရပါတယ္။၁၉၇၆ ဂ်ဴလိုင္ ၂ မွာ ေျမာက္ဗီယက္နမ္က ေတာင္ဗီယက္နမ္ကို သိမ္းပိုက္ေပါင္းစည္းျပီး ယေန႕ ဆိုရွယ္လစ္သမၼတဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္လိုက္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္အစိုးရက ဆရာေတာ္ရဲ့ ရုပ္တုကို မီး႐ိႈ႕တဲ့ လမ္းဆံုမွာ ထုလုပ္ဂုဏ္ျပဳထားပါတယ္။

ဆရာေတာ္ Đức ေနာက္ပိုင္းမွာ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၆၃ အထိ ဘုန္းၾကီး ၅ ပါး ကိုယ့္ကိုကိုယ္မီး႐ိႈ႕ဆႏၵျပပါတယ္။ အေမရိကန္က ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲမွာ ပါဝင္တာကို ဆန္႕က်င္တဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ၅ ေယာက္ဟာလဲ ဆရာေတာ္ Đức ပံုစံအတိုင္း မီး႐ိႈ႕ဆႏၵျပပါတယ္။

(၁) Norman Morrison, ,2 November 1965.
(၂) Alice Herz, an 82-year-old woman, 1965.
(၃) Roger Allen LaPorte, 9 November 1965.
(၄) Florence Beaumont, 15 October 1967.
(၅) George Winne, Jr., a student, 10 May 1970.

Credit