Metalami szlachetnymi nazywamy te metale, które są odporne chemicznie. Zalicza się do nich platynowce (ruten, rod, pallad, osm, iryd, platynę) oraz dwa metale z grupy miedziowców (srebro i złoto). Niekiedy do nich zalicza się również rtęć i ren. Co odróżnia metale szlachetne od pozostałych? Przede wszystkim to, że bardzo słabo reagują z innymi pierwiastkami (praktycznie nie ulegają korozji). Nie reagują z wodą ani nie rozpuszczają się (roztwarzają) w większości kwasów. Jedynie ulec mogą działaniu kwasów utleniających lub mieszanin kwasów z czynnikami utleniającymi (np. w wodzie królewskiej). Jako, że posiadają niską reaktywność chemiczną, to mogą występować w postaci rodzimej (tzn. w postaci minerałów zbudowanych wyłącznie z atomów tego samego pierwiastka). Jednak żeby nie było zbyt nudno i podręcznikowo to dziś weźmiemy na warsztat tylko 5 popularnych metali szlachetnych, które możemy spotkać w naszej biżuterii.

Złoto (Au) - Jest to ciężki, miękki, błyszczący metal o jasnożółtym kolorze. Nie utlenia się w wodzie ani powietrzu. Nie licząc gazów szlachetnych jest najmniej reaktywnym pierwiastkiem. Rozpuszcza się natomiast w wodzie królewskiej, rtęci i w zasadowych roztworach cyjanków. Możemy go spotkać głownie w postaci samorodków lub ziaren. Rzadziej, ale jednak występuje też w postaci związków złota. Jest cennym metalem, którego używano (i używa się nadal) do bicia monet. Wykorzystywano go również w jubilerstwie, sztuce i zdobieniach. Jubilerstwo zużywa około 50% wydobywanego złota. Inwestycje w złoto absorbują następne 40% a pozostałe 10% znajduje swoje zastosowanie w przemyśle (głównie w elektronice). W jubilerstwie popularne jest złoto o próbie 333, 375, 585, 750 (odpowiednio 8, 9, 14, 18-karatowe złoto). Natomiast sztabki i monety bulionowe (inwestycyjne) takie jak np. nasz polski orzeł bielik noszą próbę 999,9 (praktycznie 24-karatowe złoto). Cena złota aktualnie waha się w granicach 1345 $ za uncję (31,1g).

Srebro (Ag) - Jest srebrzystobiałym, bardzo ciągliwym i kowalnym metalem o największej przewodności elektrycznej i termicznej. Występuje w przyrodzie w stanie wolnym lub minerałach (np. argentyt lub chlorargyryt). Jednak większość wydobytego srebra pochodzi z domieszek występujących w rudach miedzi, złota, ołowiu i cynku. W czołówce światowej wydobycia srebra jest nasz rodzimy KGHM Polska Miedź. Natomiast metal ten od czasów starożytnych był wykorzystywany do bicia monet (już 700 lat p.n.e. w Lidii wraz z złotem tworzył stop zwany elektrum). Używano go również do produkcji biżuterii, srebrnych naczyń i sztućców. Obecnie używa się go w fotografii, do produkcji styków elektrycznych i ogniw fotowoltaicznych. Ma swoje zastosowanie również w medycynie i w produkcji odzieży dzięki swoim właściwościom bakteriobójczym. Jeśli jednak byśmy spożyli zbyt dużą ilość srebra, to możemy zachorować na srebrzycę (nasza skóra zmieni barwę na niebieskoszarą). Ciekawym zastosowaniem jodku srebra jest jego użycie w celu zasiewania chmur (wywoływania deszczu). Jeśli chodzi o biżuterię, to wykonuje się ją głównie z srebra próby 925. Aktualnie cena srebra waha się w granicach 16,5 $ za uncję.

Platyna (Pt) – Jest srebrzystobiałym, kowalnym i ciągliwym metalem o silnym połysku. Nie reaguje z tlenem, wodą, kwasem chlorowodorowym i azotowym. Natomiast reaguje z silnymi zasadami, siarką, cyjankami i halogenami. Metal ten rozpuszcza się podobnie jak złoto w wodzie królewskiej. Metal ten oficjalnie odkryto dopiero w 1735 roku w Kolumbii, a nazwa pochodzi od zdrobnienia hiszpańskiego słowa (plata) czyli srebro. Ten rzadki metal w przyrodzie występuje w postaci ziaren, bryłek lub minerału (sperrylit). Dzięki wysokiej temperaturze topnienia i odporności chemicznej znalazł zastosowanie w produkcji sprzętu laboratoryjnego (np. tygle, miski). Największe wykorzystanie tego metalu ma miejsce w branży motoryzacyjnej w katalizatorach (ok. 40% zużycie w 2012 roku). Wykorzystywany jest również w stomatologii, przemyśle zbrojeniowym i aeronautyce. Jubilerstwo również absorbuje duże ilości tego metalu (ponad 35% w 2012 roku). Biżuterie z tego metalu wykonuje się w próbie 600 i 950. Natomiast monety inwestycyjne czy sztabki z platyny noszą próbę 999,5 (jednak są o wiele rzadziej spotykane niż złoto). Co ciekawe w przeszłości samorodki platyny uważano za bezwartościowe i je po prostu wyrzucano. Z racji podobieństwa do srebra używano go również do produkcji fałszywych monet. Dziś największym producentem platyny jest RPA z dużą przewagą nad Rosją. Aktualnie cena platyny wynosi około 929 $ za uncję.

Rod (Rh) -Jest bardzo rzadkim lśniącym, niezbyt twardym, ciągliwym srebrzystoszarym metalem. Odkryto go dopiero w 1803 roku w Londynie. Występuję bardzo rzadko i w dodatku w połączeniu z innymi metalami, więc trudno do odseparować. Natomiast głównie otrzymuje się go z niektórych rud miedzi i niklu (ok. 0,1% tego pierwiastka w rudzie). Nie reaguje z wodą, powietrzem i kwasami, za to ulega reakcji z mocnymi zasadami. Wykorzystuje się go m.in. do produkcji sprzętu laboratoryjnego i narzędzi chirurgicznych. W jubilerstwie wykorzystywany jest głównie w procesie rodowania (proces polegający na pokrywaniu metalu cienką warstwą rodu). Rodowane są wyroby z białego złota i platyny. Dzięki temu biżuteria ta jest bielsza, bardziej błyszcząca. Ponadto biżuteria ta jest twardsza, odporniejsza na czynniki korozyjne i przez długi czas jest odporna na przebarwienia. Aktualnie cena rodu wynosi około 1900 $ za uncję.

Pallad (Pd) - Jest lśniącym, srebrzystoszarym, kowalnym i ciągliwym metalem. Nie reaguje z wodą i powietrzem, za to rozpuszcza się w silnych kwasach i zasadach. Został odkryty w 1803 roku wraz z rodem w Londynie. Występuje w przyrodzie, głównie jako zanieczyszczenie rud miedzi i cynku. Pallad wykorzystuje się w katalizatorach do redukcji emisji spalin oraz przemyśle elektronicznym. W jubilerstwie pallad wykorzystywany jest m.in. to tworzenia stopu „białego złota” lub do produkcji biżuterii z tego metalu jako głównego składnika. Pallad-ową biżuterie tworzy się głównie w próbie 500 i 850. Natomiast sztabki i monety inwestycyjne z palladu noszą próbę 999,5 (taką samą jak platyna). Aktualnie cena palladu wynosi około 982 $ za uncję.

Metale szlachetne są w biżuterii niezmiennie popularne. Jednak dawniej królowało klasyczne złoto i srebro. Dziś coraz popularniejsze stają się wyroby z innych szlachetnych metali lub ich stopów. Natomiast inwestowanie w biżuterię w mojej ocenie nie jest najlepszym rozwiązaniem. Co innego inwestycja w kruszce w sztabkach i monetach inwestycyjnych. Szkoda jednak, że tylko złoto inwestycyjne jest zwolnione z podatku VAT. Dodatkowo niepokojące jest dążenie państwa do monitorowania zasobów kruszców jakie posiadają obywatele (dziś by kupić złoto w próbie od 900 wzwyż musimy podać swoje dane). Na szczęście na razie sprzedawca nie jest uprawniony do legitymowania swoich klientów.

Zapraszam do zapoznania się z moimi starszymi wpisami. Jeśli się podobało, to głosy są mile widziane.

Pozdrawiam.

Na podstawie:
https://pl.wikipedia.org/
https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/sztabki-zlota---chcesz-kupic-musisz-podac,117,0,2126965.html
http://andrzejbaranowski.pl/cechy-probiercze

Źródła grafik:
https://pl.wikipedia.org/
https://pixabay.com
https://zlota-uncja.pl/pl/platyna-i-pallad/97-kanadyjski-lisc-klonowy-1-oz-pd.html
https://zlota-uncja.pl/pl/platyna-i-pallad/99-sztabka-platyny-1-oz-argor-heraeus.html
http://www.specialtymetals.com/blog/2014/8/21/all-about-rhodium-the-other-precious-metal
Zdjęcie własne