Od czasu do czasu słyszymy, że gdzieś spadł meteoryt, czasami nawet deszcz meteorytów. Za każdym razem jest to większa lub mniejsza sensacja medialna. Kawałki skał z kosmosu, które upadły na naszą planetę znaleźć można niemal na całej Ziemi. Także w Polsce.
Meteoryt żelazny
Skąd biorą się meteoryty
Najpierw należy wyjaśnić co to są meteoroidy. Otóż, są to okruchy skalne różnych ciał niebieskich o rozmiarach od pyłu do 10m, poruszające się wokół Słońca. Gdy wpadną w naszą atmosferę rozgrzewają się i świecą. Ich świecące ślady to meteory. Potocznie nazywamy je spadającymi gwiazdami. Czasami zdarza się deszcz meteorów. Występuje gdy przez ziemską atmosferę przelatuje wiele meteorów na raz.
W sierpniu, na półkuli północnej, podczas gdy Ziemia przecina orbitę Perseidów czyli roju meteorów związanych z kometą, co roku jesteśmy świadkami pięknego, kosmicznego zjawiska spadających gwiazd. Większość meteoroidów przechodząc przez atmosferę ulega całkowitemu unicestwieniu. A większe, którym uda się dotrzeć do ziemi nazywamy meteorytami. Można powiedzieć, że meteoryty to "gwiazdy", które spadły na ziemię.
Jacek Halicki Meteor sfotografowany w roju Perseidów
Morasko koło Poznania
- Meteoryty
W 1914 r żołnierze podczas wykopów we wsi Morasko niedaleko Poznania, na głębokości 0,5 m wykopali żelazną bryłę o wadze 77,5 kg. Sierżant prowadzący wykopy zorientował się, że jest to meteoryt. Znalezisko przekazano do muzeum. Tak zaczęła się eksploracja meteorytów w tym rejonie.
Kolejny 78 kilogramowy wykopano w 1956 r. i 56 kilogramowy w 1992 r. Meteoryty znajdowane są tam do dziś. Ostatni okaz w ubiegłym roku wydobyli Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski. Waży aż 271 kg i jest największym meteorytem w Polsce. Otrzymał imię Kruszynka. W marcu można go było oglądać w poznańskiej Pracowni Muzeum Ziemi Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Meteroryt Memorss, ok. 262 kg Morasko
Fragment Meteorytu Morasko
- Kratery uderzeniowe i jeziora meteorytowe
Kratery uderzeniowe to koliste zagłębienia powstałe w wyniku uderzenia meteorytu. Morawsko jest największym w Europie skupiskiem kraterów powstałych po uderzeniu meteorytów żelaznych. Powstały one ok. 5 tysięcy lat temu wskutek tzw. łańcuszkowego upadku meteorytów. Było to miej więcej w tym samym czasie, w którym powstawał starożytny Egipt i żył Człowiek Lodu.
"Wygląda na to, że to, co spadło 5 tys. lat temu na Morasku pochodzi z pasa asteroid znajdującego się między Marsem a Jowiszem - to jest taki +śmietnik+ zawierający resztki materii, która pozostała po stworzeniu Układu Słonecznego" -prof. Chwieduk (źr. Nauka w Polsce).
Obecnie w niektórych kraterach są jeziora. Są to jeziora meteorytowe.
Jezioro w kraterze uderzeniowym na Morasku pod Poznaniem
- Rezerwat przyrody
W 1976 r. utworzono Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko. Portal Nauka w Polsce podaje, że rezerwat jest "jednym z nielicznych znanych miejsc na świecie, gdzie obok siebie występują meteoryty i kratery uderzeniowe spowodowane przez ich upadek (...) Grupa siedmiu kraterów powstałych w wyniku upadku meteorytu położona jest na południowym stoku Góry Moraskiej (wysokość 154 m n.p.m.) - najwyższego wzniesienia w okolicach Poznania."
Krater wypełniony wodą. Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko.
Łowcy skał z nieba
Znalezienie meteorytu musi być pasjonujące. Świadomość, że znaleźliśmy cząstkę obcego ciała niebieskiego z dalekiego wszechświata zapewne na długo zapada w pamięć. Wiele osób szuka meteorytów hobbystycznie, często używając wykrywaczy metali. Najwdzięczniejszym terenem do poszukiwań są pustynie i śnieżne pola Antarktydy (oczywiście Antarktyda jest zarezerwowana wyłącznie dla naukowców). Na śniegu widać je najlepiej. Nauka o meteorach nazywa się meteorytyka.
Antarktyda
Ile kosztują meteoryty
Nie ma oficjalnego cennika. Są jak dzieła sztuki.
Kruszynka, która jest własnością prywatną została wyceniona na 500 tys zł.
Meteoryty można kupić także na allegro. Przykładowo 8 kilogramowy z Moraska wyceniono na 24 tys zł. Ale są też takie, które kupuje się na kilogramy.
Jak można rozpoznać meteoryt
Meteoryty można rozpoznać bez specjalistycznego sprzętu. Charakterystyczne dla nich są:
- Skorupa optopieniowa - najczęściej czarna. Wygląda to tak jakby "kamień" oblany był stopioną i zastygłą warstwą.
- Okrągławe, niewielkie zagłębienia na ich powierzchni powstałe w wyniku przechodzenia przez atmosferę. Fachowo zwane są regmagliptami.
Meteoryt żelazny
Dzięki badaniu meteorytów poznajemy bliżej kosmos, nowe minerały oraz informacje, które również mogą przełożyć się na wiedzę o naszej planecie.
Wszystkie zdjęcia pochodzą z Wikipedii.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Morasko_(meteoryt)#cite_note-9
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_przyrody_Meteoryt_Morasko
https://pl.wikipedia.org/wiki/Meteoryt
https://astropolis.pl/topic/62036-znale%C5%BAli-nowe-ogromne-okazy-moraska-wa%C5%BC%C4%85-180-kg-i-271-kg/
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C28600%2Cw-poznaniu-mozna-ogladac-najwiekszy-w-polsce-meteoryt.html
Pozdrawiam,
@tapioka :)